علت بوی بد دهان و راهکارهایی برای رفع آن
بوی بد دهان یک مشکل شایع است که معمولاً به عوامل مرتبط با سلامت دهان و دستگاه گوارش فرد بستگی دارد. البته بوی بد دهان میتواند به علت تغذیه نامناسب، بهداشت ناکافی دهان و دندان، خشکی دهان، التهاب لثه، گلو و دهان، مصرف مواد مخدر، مصرف برخی داروها، وجود جسم خارجی در دهان یا بینی و… نیز ایجاد شود. از آنجایی که این بوی نامطبوع میتواند برای خود فرد و اطرافیانش ناخوشایند باشد، درمان بوی نامطبوع دهان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. راه‌های متنوعی برای درمان این مشکل وجود دارد. از مفیدترین و موثرترین راه کارها برای درمان بوی بد دهان، میتوان به شستشوی دهان و مسواک زدن، استفاده از دهانشویه‌های طبیعی، مصرف آب به میزان کافی، رژیم غذایی مناسب، جویدن آدامس، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده دهان و…، اشاره کرد.
علت بوی بد دهان چیست؟
طبق مطالعات انجام شده، حدود 30 تا 50 درصد جمعیت جهان با مشکل بوی بد دهان یا هالیتوزیس مواجه هستند. حتی جالب است بدانید این مشکل از جمله معضلات موجود در لیست مشکلات اجتماعی قرار دارد و به عنوان یکی از علل اصلی ایجاد ناراحتی و افزایش حس تنفر بین افراد، شناخته می‌شود. این یعنی بوی بد دهان یک مشکل رایج و مهم است که باید به درمان یا پیشگیری از آن بپردازیم. برای پیشگیری یا درمان این مسئله، دانستن علت به وجود آمدن این مسئله، اهمیت بسیاری دارد. حال بیایید با دلایل بوی بد دهان آشنا شویم.
-
تغذیه نامناسب
تغذیه نامناسب و مصرف برخی از مواد غذایی میتواند باعث تغییر ترکیبات شیمیایی دهان شود و در نهایت با تغذیه میکروب‌ها و تولید گازهای نامطبوع، منجر به ایجاد بوی بد دهان شود. به طور کلی، عوامل زیر در تغذیه نامناسب می‌توانند به بوی بد دهان منجر شوند:
- مصرف مواد غذایی بسیار تند: مصرف مواد غذایی تند مانند فلفل قرمز، سیر، پیاز و… میتواند عامل اصلی بوی بد دهان باشد.
- مصرف مواد غذایی با بوی قوی: برخی مواد غذایی مانند ماهی، سیر و قارچ‌ها می‌توانند بوی بد دهان را تشدید کنند.
- مصرف غذاهای حاوی پروتئین: مصرف غذاهای حاوی پروتئین مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی و تخم مرغ، میتواند باعث تولید گازهای نامطبوع در دهان شوند و بوی نامطبوعی برای دهان ایجاد کنند.
- مصرف قند و آب نبات: مصرف بیش از حد قند و آب نبات میتواند به تولید اسیدهای آلی در دهان منجر شود که باعث بوی بد دهان میشوند. همچنین باکتری‌های موجود در دهان بر روی این قند‌ها و آب نبات‌ها تغذیه کرده و گازهای نامطبوعی در دهان تولید می‌کنند.
-
بهداشت ناکافی دهان و دندان
وقتی که بهداشت دهانی مطلوب صورت نگیرد، میکروب‌ها و باکتریها در دهان تجمع می‌یابند و فرایندهای بیولوژیکی را آغاز می‌نمایند. شروع این فرایندها میتواند منجر به بوی نامطبوع دهان شود. به طور خاص، عدم رعایت نکات بهداشتی زیر، تاثیر قابل توجهی در ایجاد هالیتوزیس دارد:
- عدم شستشوی دهان: شستشوی دهان شامل مسواک زدن و استفاده از دهانشویه ضد باکتریال است که باید به صورت منظم، چند بار در روز انجام شود. وقتی که این روتین بهداشتی در دهان انجام نشود یا به صورت ناقص انجام شود، زمینه‌ای برای تجمع باکتریها و تشکیل پلاک بر روی دندانها و لثه‌ها فراهم می‌شود. این پلاک نیز باعث تولید گازهای نامطبوع و بوی بد دهان می‌شود.
- عدم شستشو زبان: اگر زبان نیز به درستی تمیز نشود، میتواند به تشکیل پلاک و باکتریها در سطح زبان منجر شود.
- عدم استفاده از دهانشویه ضد باکتریال: استفاده از دهانشویه ضد باکتریال میتواند به کاهش تعداد باکتریها در دهان کمک کند. در صورت عدم استفاده یا استفاده نادرست از دهانشویه ضد باکتریال، باکتریها می‌توانند در دهان تجمع کنند و باعث بوی بد دهان شوند.
-
خشکی دهان
خشکی دهان (زیروستومیا) میتواند به یکی از عوامل مهمی که بوی بد دهان را تشدید می‌کند، تبدیل شود. زمانی که دهان خشک می‌شود، تولید سالیوا (بزرگ‌ترین بخش مایع در دهان) کاهش می‌یابد. این مایع طبیعی که توسط غده‌های بزاق تولید می‌شود، نقش مهمی در شستشوی دهان، حفظ رطوبت آن و کنترل رشد باکتریها دارد.
زمانی که سطح سالیوا در دهان کاهش می‌یابد، مشکلات زیر می‌توانند پدیدار شوند و بوی بد دهان را تشدید کنند:
- تجمع باکتریها
- کاهش تولید آنزیم‌های ضد باکتریایی
- آلودگی زبان
- و…
-
التهاب لثه، گلو و دهان
یک علت بوی بد دهان میتواند التهاب لثه، گلو و دهان باشد. زمانی که باکتریها و آلودگی‌ها در این مناطق افزایش می‌یابند و التهاب رخ می‌دهد، میتواند عوامل زیر باعث بوی بد دهان شوند:
1. تجمع باکتریها
2. ایجاد پلاک
3. تولید گازهای نامطبوع مانند سولفید هیدروژن، متیل مرکپتان و اسکاتول
4. و…
-
بیماری‌های دستگاه گوارش
شاید بتوان گفت مشکلات گوارشی، عمده علت بوی بد دهان هستند. برخی از مشکلات دستگاه گوارش که منجر به این موضوع میشوند، عبارتند از:
- گازهای معده: در برخی از بیماری‌های گوارشی مانند نفخ، سندرم روده تحریک‌پذیر و عفونت‌های معده، تولید برخی گازها در دستگاه گوارش افزایش می‌یابد. این گازها می‌توانند منجر به ایجاد بوی بد دهان شوند.
- اختلالات هضمی: بیماری‌هایی مانند بیماری‌های التهابی روده، سندرم روده تحریک‌پذیر و عفونت‌های گوارشی می‌توانند به اختلال در عملکرد گوارش و هضم غذا منجر شوند. عدم هضم صحیح غذا میتواند از جمله دلایل بوی نامطبوع دهان باشد.
- ترشح‌های معده: در برخی از بیماری‌های معده مانند گرفتگی معده، زخم معده و عفونت‌های معده، ترشح‌های معده می‌توانند تغییر کنند و به تولید بوی بد دهان منجر شوند.
- عفونت‌های دستگاه گوارش: عفونت‌های مانند عفونت دهان، التهاب لثه، التهاب مری و عفونت‌های دیگر در دستگاه گوارش می‌توانند به تجمع باکتریها و تولید بوی بد در دهان منجر شوند.
-
مصرف مواد مخدر
مصرف دخانیات همچون سیگار و مواد مخدر، به ویژه ماریجوانا و هروئین، می‌توانند با ایجاد خشکی دهان، ترشحات دهانی غیر معمول، آلودگی دستگاه تنفسی و… میتواند باعث ایجاد هالیتوزیس شود.
-
مصرف برخی از داروها
عوارض جانبی برخی داروها، علت بوی بد دهان برخی افراد است. به طور معمول، داروهایی که بر روی فعالیت سیستم گوارشی تأثیر می‌گذارند، مانند ضد اسیدها، ضد التهاب‌ها، داروهای ضد افسردگی و… می‌توانند باعث ایجاد بوی نامطبوع در دهان شوند.
-
بیماری‌های عمومی
بعضی بیماری‌های عمومی مانند دیابت، کم‌کاری تیروئید و بیماری‌های کلیوی نیز می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند.
-
وجود جسم خارجی در دهان یا بینی
وجود اجسام خارجی مانند قطعات غذا، پروتز و…، با ایجاد التهاب و عفونت، تجمع باکتریها، ایجاد پلک، خشکی دهان و… میتواند یکی از دلایل بوی بد دهان باشد که در این صورت، برای درمان و تشخیص قطعی آن باید به پزشک مراجعه کرد.
چطور بفهمیم هالیتوزیس داریم؟ علائم بوی بد دهان چیست؟
برخی از روش‌ها و نشانه‌هایی که می‌توانند به شما کمک کنند بفهمید دهان شما بو می‌دهد یا ممکن است مبتلا به هالیتوزیس (بوی بد دهان مزمن) باشید عبارتند از:
- تجربه شخصی: شما می‌توانید به طور مستقیم بوی بد دهان خود را تجربه کنید. اگر متوجه بوی نامطبوع یا بدی در دهان خود هستید که به صورت مداوم و مزمن است، ممکن است مبتلا به هالیتوزیس باشید.
- بازخورد از افراد دیگر: افراد اطراف شما ممکن است به شما اشاره کنند که دهان شما بو می‌دهد. این بازخورد میتواند از طریق خانواده، دوستان یا همکاران شما دریافت شود.
- خودارزیابی: به عنوان شخصی که با دهان خود بیشترین تماس را دارید، می‌توانید به خودتان نگاه کنید و تحلیل کنید که آیا بوی بد دهان دارید یا خیر. این شامل بررسی زبان خود، استفاده از دستمال کاغذی برای بو کردن دهان و تشخیص بوی دهان با تنفس عمیق است.
- مراجعه به متخصص: اگر مشکل بوی بد دهان شما مداوم و مزمن است و با تلاش‌های خودتان قابل حل نیست، بهتر است به دندانپزشک یا پزشک خود مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند علت بوی بد دهان را تشخیص داده و راهکارهای مناسب را برای درمان هالیتوزیس به شما ارائه دهند.
راهکارهای طبیعی و خانگی برای رفع بوی بد دهان
- شستشوی دهان و مسواک زدن: هر روز حداقل دو بار دندانها را با مسواک بزنید و با نخ دندان پاک کنید و زبان خود را نیز شستشو دهید. این کار با از بین بردن باکتریها و پلاک‌های موجود در دهان، بوی بد را کاهش می‌دهد.
- استفاده از دهانشویه‌های طبیعی: مصرف عرق نعناع، چای سبز، آب لیمو و چای زردچوبه که عملکردی همچون دهانشویه دارند، می‌توانند موجب رفع بوی بد دهان شوند.
- مصرف آب به میزان کافی: کمبود آب در بدن میتواند خشکی دهان و بوی بد آن را تشدید کند. مطمئن شوید که به میزان کافی آب می‌نوشید تا با تامین رطوبت دهانتان، بوی نامطبوع آن را کاهش دهید.
- جویدن آدامس: آدامس جویدن به تولید بیشتر بزاق در دهان کمک می‌کند. البته این راهکار زمانی به رفع بوی بد دهان منجر می‌شود که از آدامس بدون شکر استفاده کنید، در غیر این صورت امکان تشدید بوی نامطبوع دهان وجود دارد.
- رژیم غذایی مناسب: از مصرف غذاهایی که می‌توانند بوی نامطبوع دهان را تشدید کنند، مانند سیر، پیاز و…، به میزان معقول خودداری کنید. همچنین، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که می‌توانند رطوبت دهان را افزایش دهند، توصیه می‌شود.
روش‌های دارویی برای درمان بوی بد دهان
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورتی که بوی بد دهان از عفونت باکتریایی ناشی شده باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند تا با درمان عفونت، به رفع بوی بد دهان بپردازد.
- استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده دهان: استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده دهان مانند محلول آب اکسیژنه، کلرهکسیدین و محلول آب و نمک میتواند به کاهش بوی بد دهان کمک کند.
چه زمانی برای رفع بوی بد دهان یا هالیتوزیس باید به پزشک مراجعه کنیم؟
مراجعه به پزشک برای رفع بوی بد دهان یا هالیتوزیس زمانی توصیه می‌شود که…
- مشکل بوی بد دهان به صورت مداوم و مزمن وجود دارد و با استفاده از روش‌های خانگی و ایجاد تغییرات در روش‌های حفظ بهداشت دهان و دندان بهبود نمی‌یابد.
- به صورت ناگهانی و بدون علت مشخصی دهانتان دچار بوی ناپسند شده باشد.
- بوی بد دهان به همراه علائم دیگر نظیر التهاب لثه، خونریزی لثه، پوسیدگی دندان، درد دهان یا سایر علائم دهانی همراه است.
- بیشتر از یک هفته بوی بد دهان به صورت پیوسته ادامه داشته باشد.
سخن پایان
اگر تا کنون علت بوی بد دهان را نمی‌دانستید و این مسئله برای شما به مشکلی اجتناب ناپذیر تبدیل شده بود، حال دیگر از اطلاعات جامع و کاملی در این زمینه برخوردارید. این یعنی با دانستن دلایل بوی بد بد دهان، به راحتی می‌توانید برای درمان آن، راهکاری موثر انتخاب کنید و برای همیشه از داشتن نفسی خوشبو لذت ببرید!
