هر آنچه باید در خصوص ترک های پوستی از منظر آناتومی بدانید!
(✅تایید شده توسط مائده فتاحی کارشناس سوراو)
ترک‌های پوستی به دلیل کاهش الاستین و کلاژن در لایه‌های عمیق پوست ایجاد می‌شوند. این ترک‌ها ممکن است به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی، رشد سریع بدن یا کاهش وزن حاصل شوند. به طور کلی انواع مختلفی از ترک های پوستی وجود دارند که ما در این مطلب قصد داریم از منظر آناتومی، هر یک را بررسی کنیم.
- استرچ مارک (Striae Gravidarum یا Stretch Marks):
این نوع ترک‌های پوستی بیشتر به دلیل کاهش وزن یا رشد سریع بدن در دوران بارداری ایجاد می‌شوند. ظاهر این ترک‌ها، شکل خطوط عمودی یا افقی است و اغلب در مناطقی که پوست در آنجا کشیده می‌شود، مانند شکم و سینه، پدید می‌آیند.
- ترک‌های عمقی (Striae Distensae):
ترک‌های پوستی عمقی، ناشی از کاهش وزن یا رشد سریع در دوران نوجوانی یا بلوغ هستند. این ترک‌ها نیز به صورت خطوط عمودی یا افقی ظاهر می‌شوند و اغلب در مناطقی که پوست در آنجا کشیده می‌شود، نظیر ران و بازوها، مشاهده می‌شوند.
- ترک‌های رنگی (Striae Rubrae):
به ترک های پوستی که در مراحل اولیه هستند و و به دلیل پارگی عروق خونی در لایه‌های عمیق پوست ایجاد می‌شوند، ترک های رنگی پوستی می‌گویند. این ترک ها با رنگ قرمز یا بنفش در پوست مشخص می‌شوند و در ابتدا ناشی از التهاب پوست هستند.
- ترک‌های پوستی آلبا (Striae Albae):
ترک های پوستی آلبا، به دلیل تجزیه و تحلیل کلاژن در طول زمان ایجاد می‌شوند. این ترک‌ها به صورت خطوط سفید یا نقره‌ای ظاهر می‌شوند و نشان از کاهش الاستیسیته پوست است.
- و…
در کل، ترک‌های پوستی نشانه‌هایی از تغییرات فیزیکی در بدن هستند و ممکن است با مراقبت مناسب از پوست، بتوان مانع ایجاد یا پیشرفت آن‌ها شد یا آن‌ها را درمان کرد.
آشنایی با انواع ترک های پوستی
به طور خلاصه، انواع ترک‌های پوستی به شرح زیر می‌باشند:
- استرچ مارک (Stretch Marks یا Striae Gravidarum):
استرچ مارک‌ها در بحش‌های مختلف بدن به دلیل کاهش وزن یا رشد سریع در دوران بارداری ایجاد می‌شوند. استرچ مارک ها، خطوط عمودی یا افقی هستند که در مناطقی از پوست که کشیده می‌شوند، ظاهر می‌گردند. رنگ اغلب آن‌ها در ابتدا قرمز یا بنفش است و با گذر زمان به رنگ سفید تبدیل می‌شوند.
- ترک‌های عمقی (Striae Distensae):
رشد سریع در دوران نوجوانی یا بلوغ یا کاهش وزن ناگهانی، دلیل ایجاد این نوع ترک‌های پوستی هستند. مانند استرچ مارک‌ها، ترک‌های عمقی به صورت خطوط عمودی یا افقی در مناطق که پوست کشیده می‌شود، ظاهر می‌شوند.
- ترک‌های رنگی (Striae Rubrae):
این ترک های پوستی به رنگ قرمز یا بنفش هستند و ناشی از پارگی عروق خونی در لایه‌های عمیق پوست، می‌باشند. التهاب پوست در مراحل اولیه نیز می‌تواند موجب ایجاد چنین ترک‌های پوستی شود.
- ترک‌های پوستی آلبا (Striae Albae):
ترک های پوستی آلبا، به دلیل تجزیه و تحلیل کلاژن در طول زمان ایجاد می‌شوند. ظاهر این ترک‌ها، سفید یا نقره‌ای است و ظهور آن‌ها، نشان از کاهش الاستیسیته در پوست دارند. این ترک‌ها معمولاً پس از گذشت مدت زمان طولانی از ایجاد ترک‌های عمقی یا استرچ مارک‌ها، شکل می‌گیرند.
- ترک‌های پوستی آتروفیکانس (Striae Atrophicae):
کاهش کلاژن و الاستین، اصلی‌ترین دلیل ایجاد این نوع ترک‌های پوستی هستند. نشانه‌های این ترک پوستی، خطوط عمیق و نازک‌تر شدن پوست در نقاط مختلف بدن است.
تشریح آناتومی پوست
پوست، پوشش بیرونی بدن است و از نظر آناتومیکی دارای ساختاری پیچیده می‌باشد که متشکل از لایه‌ها و عناصر مختلف است. درک عمیق‌تر از آناتومی پوست، به ما کمک می‌کند تا فرآیندها و مکانیسم‌های ایجاد و حفظ ظاهر پوست و نیز ایجاد ترک‌های پوستی را بهتر درک کنیم.
به طور کلی پوست از 3 لایه اپیدرم، درم و هیپودرم تشکیل شده است.
اپیدرم، لایه‌ی بیرونی پوست است که از سلول‌های مرده‌ای تشکیل شده است. در این لایه، مواد مختلفی نظیر ملاسما و کراتین تولید می‌شوند که نه تنها از پوست محافظت می‌کنند، بلکه به آن، استحکام می‌بخشند.
لایه‌ی میانی یا درم شامل بافت همبند، عروق خونی، عصب‌ها، و غدد موهایی است. کلاژن و الاستین، دو پروتئین مهم در ایجاد قوام و الاستیسیته پوست هستند که در این لایه وجود دارند.
لایه‌ی زیرین یا هیپودرم، شامل بافت چربی، عروق خونی و عصب‌ها می‌باشد. این لایه مسئول اصلی عملکرد انرژی ذخیره شده در چربی‌ها و حفظ حرارت بدن است.
عناصر مهم پوست:
- کلاژن (Collagen):
پروتئینی که در لایه‌های عمیق پوست یافت می‌شود و مسئولیت ایجاد قوام و ساختار پوست را برعهده دارد.
- الاستین (Elastin):
پروتئین دیگری که در لایه‌های عمیق پوست وجود دارد و به پوست انعطاف و الاستیسیته می‌بخشد.
- فیبروبلاست‌ها:
سلول‌های مسئول برای تولید کلاژن و الاستین در لایه‌های درم پوست، فیبروبلاست‌ها را تشکیل می‌دهند.
- ملاسما (Melasma):
سلول‌های تولید کننده پیگمان (رنگ) در لایه‌ی اپیدرم پوست، ملاسما نام دارند.
بررسی ترک‌های پوستی از نظر آناتومی
ترک‌های پوستی ناشی از کاهش الاستیسیته و ضعف در اتصالات بین لایه‌های پوست می‌باشند. زمانی که پوست در معرض کشیدگی یا تغییرات سریع قرار می‌گیرد، این اتصالات ممکن است شکسته شوند و ترک‌ها به وجود آیند. در انواع مختلف ترک‌ها، مثل استرچ مارک‌ها یا ترک‌های عمقی، آناتومی پوست و نحوه تاثیر گذاری بر آن متفاوت است.
نحوه ایجاد انواع ترک در لایه های مختلف پوست
انواع ترک‌ها در لایه‌های مختلف پوست به دلیل عوامل مختلفی ایجاد می‌شوند. در ادامه، نحوه ایجاد ترک‌ها در لایه‌های اپیدرم، درم و هیپودرم را بررسی خواهیم کرد:
- ترک‌های اپیدرم:
ترک‌های این لایه اغلب به عنوان استرچ مارک شناخته می‌شوند. این ترک‌ها به دلیل کشیدگی و تغییر در لایه بیرونی پوست، یعنی اپیدرم، ایجاد می‌شوند.
- ترک‌های درم:
ترک‌های این لایه ممکن است به عنوان ترک‌های عمقی شناخته شوند. این ترک‌ها ناشی از کشیدگی و تغییرات در لایه میانی پوست یعنی درم هستند. عواملی چون رشد سریع در دوران نوجوانی یا بلوغ، کاهش وزن ناگهانی و…، باعث ایجاد ترک‌های پوستی در این لایه می‌شوند.
- ترک‌های هیپودرم:
این ترک‌ها به دلیل تغییرات در لایه زیرین پوست که شامل بافت چربی و اتصالات عصبی مختلف است، ایجاد می‌شوند. کاهش الاستیسیته چربی‌ها و ضعف اتصالات نقش اساسی در ایجاد این ترک‌ها دارد.
پیشگیری از ترک‌های پوستی
پیشگیری از ترک‌های پوستی نیاز به مراقبت منظم، تغذیه سالم و… دارد. برای پیشگیری از ترک‌های پوستی، استفاده از روش‌های موثر زیر برای شما کارآمد خواهد بود:
- استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و روغن‌های مراقبتی به صورت روزانه برای افزایش نرمی و الاستیسیته پوست.
- حمام با آب گرم به جای آب داغ و استفاده از صابون‌ها و شوینده‌های ملایم.
- مصرف آب به میزان کافی برای حفظ هیدراتاسیون پوست و حفظ الاستیسیته آن
- مصرف غذاهای حاوی ویتامین C و E، کلسیم، روغن‌های امگا-3 و امگا-6
- حفظ تنوع در رژیم غذایی و مصرف مقدار کافی پروتئین و آهن
- فعالیت‌های ورزشی که به تقویت عضلات و افزایش تداوم خون مناسب در بدن کمک می‌کند
- استفاده از کرم‌ها و روغن‌های مخصوص پیشگیری از ترک‌های پوستی، مانند کرم‌ها حاوی ویتامین E یا روغن آلوئه ورا
- کنترل وزن به صورت تدریجی و پیشگیری از افزایش وزن ناگهانی (به ویژه در دوران بارداری)
- استفاده از کرم‌ها و روغن‌های ضد ترک مخصوص بارداری به منظور کاهش ایجاد ترک‌های عمقی
درمان ترک های پوستی
ترک‌های پوستی ممکن است از لحاظ ظاهری آزاردهنده باشند، اما با استفاده از روش‌ها و محصولات مناسب، می‌توان آن‌ها را درمان کرد. انجام کارهای زیر، به بهبود و درمان ترک های پوستی کمک می‌کند:
- استفاده از کرم‌ها و روغن‌های ضد ترک:
کرم‌ها و روغن‌های ضد ترک پوست، اغلب حاوی ویتامین E و روغن‌ها طبیعی هستند. ویتامین E به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی می‌تواند به بازسازی سلول‌های پوست کمک کند و روغن‌های طبیعی مانند روغن آلوئه‌ورا یا روغن زیتون نیز، به نرم کردن و مرطوب کردن پوست و کمک به ترمیم ترک‌های مؤثر هستند.
- استفاده از کرم‌هایی با ترکیبات خاص:
استفاده از محصولات حاوی کلاژن یا الاستین، آلانتوئین و… به تقویت، بازسازی و بهبود ترک‌های پوستی کمک می‌کنند.
- استفاده از کرم‌های حاوی اسید آلفا هیدروکسی (AHA) و اسید بتا هیدروکسی (BHA):
این اسیدها به تقویت بافت پوست و حذف سلول‌های مرده کمک می‌کنند که ممکن است باعث بهبود ظاهر ترک‌ها شود.
- لیزر و سایر روش های درمانی تخصصی:
استفاده از لیزرهای CO2 یا Erbium یا به کارگیری سایر روش‌های تخصصی برای درمان ترک‌های پوستی مانند میکرونیدلینگ، برای تقویت تولید کلاژن و حذف لایه‌های متضرر پوست، بسیار مفید است. البته به شرط آنکه زیر نظر متخصصان پوست انجام شوند.
- تغذیه مناسب و مصرف آب کافی:
مصرف آب کافی، غذاهای حاوی ویتامین‌ها و مواد مغذی، برای سلامت پوست و حفظ هیدراتاسیون پوست، بسیار مهم است.
سخن پایانی
ترک‌های پوستی یکی از مسائل متداولی است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. به یاد داشته باشید که هر پوست منحصر به فرد است و همه ترک‌ها داستان خود را دارند و درمان آن‌ها نیازمند صبر و حوله است.
در نتیجه برای درمان انواع ترک‌های پوستی، لازم است مراقبت ویژه‌ای از پوست خود داشته باشید و همواره با دریافت مشاوره از یک متخصص پوست، به پوستی سالم و بی نقص دست یابید و آن را حفظ کنید.
