سرطان پوست و علائم هشدار دهنده آن
(✅تایید شده توسط مائده فتاحی کارشناس سوراو)
سرطان پوست، یکی از انواع رایج سرطانها است که با گسترش و فراگیر شدن آن در جوامع مختلف، شناخت علائم و نشانههای هشداردهندهاش به امری بسیار حیاتی تبدیل شده. با داشتن اطلاعات کافی درباره علائم اولیه سرطان پوست، افراد میتوانند بهطور زودهنگام درمان را آغاز نمایند و از بسیاری مشکلات جدی ناشی از این سرطان جلوگیری کنند. در این مقاله از مجله سوراو، با انواع مختلف این نوع سرطان و علائم هشداردهنده آن و… آشنا خواهید شد. همچنین، اطلاعاتی درباره عوامل تاثیرگذار در ایجاد این سرطان و راههای پیشگیری از آن کسب خواهید کرد.
سرطان پوست و انواع آن
این نوع سرطان، یک نوع بیماری است که از رشد ناپیوسته سلولهای پوستی به وجود میآید. به عبارتی دیگر، تکثیر بیش از حد سلولهای پوست، موجب تشکیل تومورهای سرطانی در پوست و ایجاد این بیماری میشود. این تومورها عموما تنها در ناحیه پوستی که در آن تشکیل میشوند، رشد میکنند. اما در برخی موارد، به سایر قسمتهای بدن منتقل شوند.
در ادامه به برخی از انواع رایج این نوع سرطان اشاره خواهیم کرد:
سرطان کارسینوم سلول بازال یا سرطان سلول پایهای (Basal Cell Carcinoma)
این نوع سرطان در بین سرطانهای پوستی، بیشترین میزان شیوع را دارد. کارسینوم سلول بازال از سلولهای پایهای پوست نشأت میگیرد و غالباً در نواحی که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند، مانند صورت و گردن، ظاهر میشود. این سرطان معمولا بهصورت تومورهایی کوچک و محدود به ناحیهای که در آن ایجاد شده، شکل میگیرد و رشد میکند و در اغلب موارد به راحتی قابل درمان است.
سرطان سلول سنگفرشی پوست (Squamous Cell Carcinoma)
این نوع سرطان معمولاً در نواحی از پوست مانند صورت، گردن، دستها و پاها که بیشتر در معرض نور خورشید هستند، ظاهر میشود. در مقایسه با سرطان پوست کارسینوم سلول بازال، این سرطان کمی خطرناکتر است. چرا که ممکن است به سرعت رشد کند و به بخشهای دیگر بدن منتقل شود.
ملانوما (Melanoma)
سرطان پوستی ملانوما یکی از خطرناکترین انواع سرطان پوست است و از سلولهای ملانوسیت در پوست که کار تولید رنگدانه را انجام میدهند، نشأت میگیرد. این نوع سرطان ممکن است در هر ناحیهای از بدن ظاهر شود، اما معمولاً در بخشهایی که پوست تیره رنگتر است و بیشتر در معرض نور خورشید قرار میگیرد، مانند پشت بدن، پاها و صورت رخ میدهد. سرطان پوستی ملانوما در مقایسه با سایر انواع سرطان پوست به راحتی پخش میشود. از این رو نیاز به تشخیص و درمان زود هنگام دارد.
سارکوم (Sarcoma)
این نوع سرطان پوست، یک سرطان نادر است که خود شامل انواع مختلفی نظیر سارکومهای بافت نرم، سارکومهای بافت عضلانی و سارکومهای بافت استخوانی است. سارکوم، یکی از سرطانهای پوستی است که در نواحی مختلف بدن احتمال ایجادش وجود دارد.
سرطان آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma of the Skin)
این نوع سرطان، مانند سارکوم نوعی سرطان نادر است. ادنوکارسینوم از سلولهای غدهای پوست شروع میشود و میتواند در مناطقی از بدن که دارای غدد پوستی هستند، ایجاد شود. سرطان آدنوکارسینوم عموماً در مناطقی مانند صورت، دستها، پاها و بدن رخ میدهد.
عوامل موثر در ایجاد سرطان پوست
به طور کلی این بیماری، از تغییرات و آسیبی که به DNA سلولهای پوست وارد میشود، نشات میگیرد. از این رو عوامل زیر میتوانند در ایجاد نوع سرطان نقش داشته باشند:
نور آفتاب:
بیشترین عامل مؤثر در ایجاد این بیماری پوستی، قرارگیری طولانی مدت در معرض نور آفتاب است. اشعه ماورای بنفش (UV) که در نور خورشید وجود دارد، میتواند DNA سلولهای پوست را تغییر دهد و سبب رشد ناپیوسته سلولهای سرطانی شود. بنابراین، آفتاب سوختگی، استفاده نکردن از محافظتهای مناسب مانند استفاده از کرم ضدآفتاب و…، میتواند به افزایش خطر سرطان پوست منجر شود. توجه داشته باشید که قرارگیری مکرر در معرض نور خورشید در طول سالها، به ویژه در سنین جوانی، به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد.
سابقه ابتلا به سرطان پوست:
افرادی که قبلاً سرطان پوست داشتهاند، در معرض خطر بیشتری برای تکرار سرطان پوست هستند.
سابقه خانوادگی:
وجود سابقه خانوادگی برای این بیماری نیز میتواند نشاندهنده وجود خطر بیشتر برای ابتلا به این نوع سرطان باشد.
مواد شیمیایی:
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مؤثر در ایجاد سرطان، مثل آرسنیک، بنزین، قیر و…، حتی برخی مواد شیمیایی مورد استفاده برای دفع آفات و پرورش محصولات کشاورزی، میتواند تاثیر بسیاری در ایجاد این بیماری داشته باشد.
عوامل تحریک کننده پوست:
تکرار طولانی مدت و متداول فرآیندهای سایش، فشار و اصطکاک که منجر به تحریک پوست میشوند، ممکن است ریسک سرطان پوست را افزایش دهند.
تشدید بیماریهای پوستی:
در برخی از موارد، سابقه تشدید بیماریهای پوستی مانند اگزما، لوپوس و…، ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به این بیماری شود.
ضعف سیستم ایمنی:
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افرادی که مبتلا به HIV هستند، خطر ابتلا به این نوع سرطان بیشتر تهدیدشان میکند.
سن:
ریسک سرطان پوست با سن افزایش مییابد. طبق مشاهدات و بررسیهای انجام شده، اکثر افرادی که به سرطان پوست مبتلا میشوند، بالای 50 سال سن دارند.
مهم است بدانید که این عوامل تنها عوامل موثر در ایجاد سرطان پوست نیستند و هر فرد ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد.
علائم هشداردهنده ایجاد سرطان پوست
سرطان پوست میتواند در انواع مختلفی ظاهر شود و علائم متفاوتی داشته باشد. در ادامه، به برخی از علائم انواع سرطان پوست اشاره میکنیم:
- زخم پوستی
در برخی انواع سرطان پوستی، زخمی در پوست ظاهر میشود که خونریزی دارد و به مرور زمان، بزرگتر میشود.
- قرمزی
گاهی ایجاد یک لک یا ضایعه قرمز بر روی پوست که با خارش، سوزش و درد همراه است، میتواند خبر از سرطان به ما بدهد.
- خارش
خارش پوستی ممکن است نشانهای از آلرژی، التهاب پوستی، عفونت، درماتیت و حتی برخی از سرطانهای پوستی باشد.
- تغییرات رنگ پوست
ایجاد تغییرات در رنگ پوست، مانند تیرگی، قرمزی یا رنگ پریدگی، میتوانند نشانهای از مشکلات پوستی مانند خونریزی زیر پوستی، التهاب، عفونت یا ابتلا به این نوع سرطان باشند.
- تغییرات ناخن
تغییرات در رنگ، شکل و ساختار ناخنها، عموما نشانهای از عفونت ناخن، قارچ ناخن، التهاب پوستی و… است. اما در برخی موارد این تغییرات میتواند علائمی برای این نوع سرطان باشد.
در هر صورت، مهم است بدانید که علائم این بیماری ممکن است برای هر فرد متفاوت باشند و برای تشخیص و درمان صحیح، مراجعه به پزشک متخصص پوست الزامی است. پزشک با بررسی بالینی یا حتی نمونهبرداری جهت آزمایش میتواند تشخیص دقیقتری در خصوص این سرطان داشته باشد.
چطور میتوان سرطان پوست را تشخیص داد؟
بعد از مشاهده علائمی که کمی پیشتر به آنها اشاره کردیم، باید در خصوص تشخیص نوع سرطانهای پوستی اقدام کرد. پزشکان عموما از 3 طریق این بیماری را تشخیص میدهند:
- بررسی بالینی: پزشک متخصص پوست با بررسی پوست و ضایعات مشکوک میتواند ابتداییترین تشخیص را برای این بیماری بگذارد.
- بیوپسی: برداشت نمونه بافت (بیوپسی) از ضایعات پوستی جهت تحلیل میکروسکوپی و تشخیص نوع و مشخصات سلولی سرطان صورت میگیرد.
- انجام آزمایشهای تشخیصی: تعدادی آزمایش تشخیصی شامل آزمایشهای خون، آزمایشهای پوستی (مانند نمونهبرداری جهت پژواکگیری و آزمایش آیزوتوپی) و آزمایشهای تصویربرداری (مانند سونوگرافی، رادیوگرافی و ماموگرافی) و… هستند که میتوانند به تشخیص این نوع سرطان کمک کنند.
راههایی برای درمان سرطان پوستی
درمان این بیماری نیز بستگی به نوع و مرحله سرطان دارد. به طور کلی، روشهای زیر ممکن است در درمان سرطان پوستی استفاده شوند:
- جراحی: برداشت تمامی یا بخشی از سرطانی که به عنوان ضایعه پوستی قابل مشاهده است. در برخی موارد، جراحی ممکن است با ترمیم و بازسازی پوست همراه شود.
- رادیوتراپی: استفاده از پرتوهای با انرژی بالا برای نابودی سلولهای سرطانی، روشی است که ممکن است به تنهایی یا همراه با سایر روشهای درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
- شیمی درمانی: استفاده از داروهای ضد سرطانی برای کاهش و نابودی سلولهای سرطانی، یکی از متداولترین راهها برای درمان سرطان است. این داروها ممکن است به صورت خوراکی، تزریقی یا موضعی مصرف شوند.
- درمان هدفمند: استفاده از داروها یا ترکیباتی که به صورت خاص بر روی مولکولها یا مسیرهای خاص در سلولهای سرطانی اثر میگذارند، یکی از راههای درمانی موثر است.
- درمانهای دیگر: ممکن است در برخی موارد درمانهای دیگری مانند ایمونوتراپی، هورمون درمانی یا ترکیبی از روشهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
کارهایی که از ابتلا به سرطان پوست جلوگیری میکند
- استفاده از کرمها و لوسینهای ضدآفتاب: استفاده روزانه و منظم از کرمها و لوسیونهای ضدآفتاب که حاوی SPF بالا برای محافظت از پوست در برابر اشعههای مضر آفتاب هستند، همچنین، استفاده از کلاه، عینک آفتابی و لباسهای محافظتی مهمترین کاری است که میتواند به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
- پرهیز از قرارگیری در معرض نور آفتاب: سعی کنید در ساعاتی که آفتاب به صورت مستقیم میتابد، در معرض نور آفتاب قرار نگیرید و به طور کلی، قرار گرفتن در برابر نور خورشید را به حداقل برسانید.
- استفاده از لوازم محافظتی: زمانی که در معرض عوامل محیطی مضر مانند مواد شیمیایی، آلودگی و صنایع آلاینده، هستید، از لوازم محافظتی مانند دستکش، روپوش و عینک محافظ استفاده کنید.
- چکاب دورهای پوست: بررسی دورهای پوست خود و توجه به هر تغییری که در آن مشاهده میشود، مهم است. در صورت مشاهده تغییرات نامعمول مانند ایجاد ضایعات جدید، زخمهایی با دلیل نامشخص، تغییر در رنگ و اندازه لکهای پوستی و… لازم است به پزشک مراجعه نمایید.
- اجتناب از سولاریوم: سولاریومها و ماشینهای اشعهی ماورای بنفش نیز میتوانند عامل ایجاد این بیماری باشند. بنابراین، توصیه میشود، تا حد ممکن از استفاده این وسایل خودداری کنید.
- آگاهی از عوامل خطر: آگاهی از عوامل خطری مانند وجود سابقه خانوادگی برای این بیماری، پوست سفید و حساس، سوختگیهای تکراری، سن بالا و سیستم ایمنی ضعیف میتواند در پیشگیری از سرطان پوست موثر باشد.
مراقبت از پوست در دوران ابتلا به سرطان پوست و بعد از آن
مراقبت از پوست در زمان ابتلا به این نوع بیماری و بعد از درمان آن، بسیار مهم است. این مراقبتها به حفظ سلامت پوست و تسریع فرایند بهبودی کمک بسیاری میکنند. در زیر، توصیههایی برای مراقبت از پوست در این دوران، آورده شده است:
- حفظ رطوبت پوست: استفاده از مرطوبکنندهها و لوسیونها به پوست شما کمک میکند تا رطوبت لازم را حفظ کند و خشک نشود یا ترک نخورد.
- محافظت از پوست در برابر آفتاب: اگر به این بیماری مبتلا شدید، باید بدانید استفاده از کرم ضدآفتاب به صورت روزانه بسیار مهم است. استفاده از کرم ضدآفتاب با SPF بالا، به همراه استفاده از کلاه و عینک آفتابی و اجتناب از قرارگیری طولانی مدت در معرض آفتاب کارهایی است که هرگز نباید فراموش شود.
- تغذیه سالم: تغذیه مناسب و متنوع با مصرف مقدار کافی میوهها، سبزیجات، آب و مواد غذایی غنی از ویتامینها و آنتیاکسیدانها، به روند بهبودی و سلامت پوست کمک میکند.
- بهداشت پوست: حفظ بهداشت پوست از اهمیت بالایی برخوردار است. شستشوی ملایم پوست با استفاده از شوینده مناسب پوست به صورت منظم، عدم ایجاد عفونت و التهاب در پوست را تضمین میکند.
- مراقبت از زخمهای جراحی: در صورت انجام جراحی برای برداشت تومورها یا ضایعات پوستی، توصیه میشود به درستی از زخمهای جراحی مراقبت کنید. به این منظور، لازم است از دستورات پزشک در مورد تغییر باند و تمیز کردن زخمها عمل کنید.
سخن پایانی
سرطان پوست، یک بیماری جدی است که نیاز به تشخیص زودهنگام و درمان مناسب دارد. در طول این مسیر، شناخت علائم هشداردهنده این بیماری، تشخیص دقیق، درمان صحیح و مراقبت مداوم از پوست بسیار حیاتی است. با توجه به اهمیت محافظت از پوست در طول درمان، استفاده از کرمهای ضدآفتاب، حفظ رطوبت، تغذیه سالم و رعایت بهداشت مناسب پوست میتواند، بهبودی و بهتر شدن وضعیت پوست را تسریع کند.
با این مقاله، امیدواریم که به شما کمک کرده باشیم تا درک بهتری از این نوع بیماری، علائم هشداردهنده، راههای تشخیص، درمان و مراقبت از پوست در این موقعیت را داشته باشید. برای اطلاعات بیشتر و مشاورهی دقیقتر، توصیه میشود به یک پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. همچنین، برای مراقبت از پوست در زمان ابتلا به سرطان پوست و بعد از درمان آن، توصیه میشود با پزشک معالج خود مشورت کنید تا بتوانید راهنماییهای ویژه برای مراقبت از پوست خود دریافت کنید.
